Čuveni dobrotvor Mostara Ibrahim-efendija Roznamedžija je 1631.podigao u rodnom gradu svoju džamiju.Nju je Zemaljski zavod za zaštitu historijskih spomenika,također,uzeo pod svoju zaštitu.Pored džamije je podigao i medrese,koje su važile kao najbolje i najprostranije medrese u Mostaru.U avliji medrese podigao je i šadrvan,posve sličan šadrvanu Gazi Husrev-begove džamije u Sarajevu. Za džamiju i šadrvan doveo je vodu s Djevojačke vode iz sela Zalik(selo već davno u grad utonulo).Taj se izvor nalazi na mjestu Bregovi sučelice Sjevernom logoru.Pod Bregovima,ispod velike pećine,izvire to vrelo,a rezervoar za Roznamedžijin vodovod smješten je upravo pod tom pećinom.Držim da se on i sada tu nalazi,jer vjerujem da su zli ljudi,koji su uzurpirali sav prostor zemljišta oko njega,ipak,poštedjeli taj rezervoar.
Vrelo od davnina nosi ime Djevojačka voda.Po nekoj starostavnoj praznovjerici posjećivale su ga djevojke svakog Đurđeva dana prije izlaska sunčeva.Austrijska okupaciona uprava u blizini tog vrela podigla je novi lager za smještaj svojih trupa,čime je pohod djevojaka vrelu sam po sebi iščeznuo.
Roznamedžija,koristeći vodu sa tog vrela,nije se oglušio u to pravo mostarskih djevojaka i djevojaka iz bližih sela,pa je sto koraka od izvora na glavnom drumu podigao divnu kamenu česmu-Djevojačku česmu.Na odstojanju,kojih deset metara od te česme podzidao je tesanim kamenom dosta prostranu sofu,Djevojačku sofu.
Za vodovod je Roznamedžija upotrijebio čunjke pečene gline pa i nije bilo nekih popravaka.Njegov se vodovod navrh Carine račvao u dva pravca.Jedan vod je išao glavnom ulicom Carinom prema Gornjoj čaršiji,a drugi Srednjom ulicom prema njegovoj zadužbini.
Prva džamija na Srednjoj ulici Carina bila je Tere-Jahjatova Esfelova džamija.Ona se još i sada nauzgor nalazi.Uz avlijski zid te džamije Roznamedžija je stavio tesanim kamenom ozidanu česmu koja je,kao i sve druge njegove česme uz džamiju,imala dva lica.Jednim licem česma je gledala u džamijsku avliju,a drugo je bilo okrenuto prema drumu,tako da su pipe s jedne strane snabdijevale vodom džamijske potrebe,s druge,opet,potrebe građanstva.
Druga džamija na Srednjoj ulici bila je Memi-havadžina džamija.I ona je dobila česmu toga tipa kao i Tere-jahjatova džamija.Ta se džamija nalazila povrh Vejzovića sokaka i više ne postoji.
Treća džamija bila je Ćose-havadžina džamija na Musali koja se zove i Krehina džamija,jer su je Krehe i podigle.Turbe braće Kreha stajalo je donedavno uz tu džamiju,i to je bilo jedno od najinteresantnijih turbeta u našem kraju.Pravljeno je po uzoru Šejh Jujinog turbeta u lučkom haremu,s tom razlikom što je strop počivao na šest stubova umjesto četiri.Zapravo,riječ je o dva spojena turbeta,jer su tu bila pokopana dva brata.Turbe je dignuto u vrijeme izvjesnih adaptacija na toj džamiji 1938.Sigurno se materijal turbeta još i sad nalazi negdje za džamijom i ne bi ga bilo teško uspostaviti na nekom drugom mjestu.
Krehe ili Krehići stara su mostarska porodica,iako ih odavno nema u Mostaru.Preselili su se u Travnik,a po austrijskoj okupaciji u Carigrad.Jedan od Kreha bio je imenovan članom medžlisi-erkana u Travniku.Ako mu je ovo zvanje bilo doživotno,on se tu s porodicom stalno nastanio.
Medžlisi-erkan uspostavljen je u drugoj polovini XVI vijeka za vlade Sulejmana Velikog Zakonodavca.On je Kanunamom propisao novi red u državnoj upravi,propisao je i podjelu zemlje na pokrajinske administrativne uprave(ajalete),mjesto na okružne(sandžak-beglučke uprave),kako je to do tada bilo uobičajeno.Upravnicima pokrajina propisao je savjetodavno tijelo pod imenom medžlisi-erkan.Tim putem je i jedan od mostarskih Kreha dospio u medžlis i stalno se nastanio u vezirskom Travniku.
Za naš ga je kraj vezala baština Kreha u broćanskoj nahiji u selu Krehin Gradac,koje je i prozvano po njemu.To selo je sve do Prvog svjetskog rata važilo kao njihova baština,sve dok im nije palo na um da baštinu parceliraju i prodaju težacima koji su se tu zatekli.
I pred njihovom džamijom je Roznamedžija podigao česmu i opskrbio je vodom iz svog vodovoda.
Četvrta po redu,ili peta,ako već uračunamo i Djevojačku česmu,Roznamedžijina je česma na Lastavici,podno Tasina sokaka.Služila je za potrebe građanstva,jer tu u blizini nije bilo džamije.Lastavicom se zvao mali trg na Srednjoj ulici gdje su se preplićali putevi od tri susjedna sokaka:Hadžajlića,Duvnjakova i Tasina.Splet tih sokaka s glavnim drumom davao je trgu izgled lastavice i odatle mu ime.
Šesta po redu Roznamedžijina česma bila je pred njegovom džamijom i pravac njegova vodovoda.Srednjom ulicom završavao se u šadrvanu i njegovim medresama.
Drugi pravac vodovoda išao je glavnom ulicom Carina,ili,pravije,glavnim drumom pored Carinskog harema do džamije Kadun Fatimine pred koju je Roznamedžija sedmu po redu česmu postavio.Tu su džamiju porušile narodne vlasti,iako je ona konstrukcijom minareta predstavljala arhitektonsku znamenitost.Nije naličila ni jednom minaretu.Šerefe su nadomještale četiri fino izrađena i na šiljak presvođena prozorčeta,na svaku stranu po jedno.
Osmu česmu Roznamedžija je postavio na drumu pored Husein-havadžine džamije.
Devetu česmu Roznamedžija je uradio na glavnom drumu,podno Hasanefendića sokaka,pri ulazu u Gornju čaršiju,a desetu pred Hafiz-havadžinom džamijom u Gornjoj čaršiji.
U dživaru džamije Roznamedžija je ozidao i šadrvan.To je jedan od najljepših šadrvana u Mostaru,po čemu se i ovaj dio čaršije prozvao Čaršija kod šadrvana.U šadrvanu se završavao i drugi pravac njegova vodovoda.
Ova džamija i ovaj šadrvan više ne postoje.U svojstvu predsjednika Vakufskog povjerenstva u Mostaru porušio je i jedno i drugo Mujaga Komadina da na ruševinama džamije i šadrvana podigne rezidenciju Vakufskog povjerenstva.
Sve Roznamedžijine česme porušile su austrijske okupacione vlasti prilikom izgradnje novog vodovoda u Mostaru,iako su one bile solidno građene i ozidane tesanikom kamenom,tako da su izgledale skoro nerazorive.Novi su se čunjevi komotno mogli spojiti sa starim česmama da im spomen učuva,ali to politici naših kulturtregera nije konveniraloTragovi tih starih vodovoda mogu se i sada uočiti pri raskopavanju gradskih ulica.
Vodu iz Roznamedžijine rezervoara uzele su vojne okupacione vlasti za svoje potrebe i,koliko nam je poznato,Sjeverni logor i dobiva iz ovog vrela.Na mjestu stare Djevojačke česme i Djevojačke sofe podignuta je nova zgrada.Ko ju je tu podigao nije poznato.Znade se,međutim,da je zemljište na kojem su se ovi objekti nalazili prisvojio hadži Ibraahim Slipičević,trgovac iz Mostara,a pripada li još i sada njegovim nasljednicima nije mi poznato.Tvrdio je da to zemljište nije ničije i da ga je on prisvojio samo zato da ga korisno iskoristi.
Ko je taj dobrotvor Mostara koji se krije pod pridjevkom Roznamedžija i kojem rodu i plemenu pripada?Na to je teško odgovoriti,jer nemamo pri ruci ni jednog dokumenta.Ali,s obzirom da je njegovim posredstvom više od pola tuceta Mostaraca došlo do visokog položaja u državi,kao i s obzirom na to da je sve svoje pare spiskao gradeći razne hajrate u Mostaru,možemo tvrditi da se i sam osjećao mostarskim građaninom i da mu ćok potječe iz mostarske kotline.On je dugo imao zvanje baš-ćatiba na dvoru Murata IV.
Po carevu nalogu ili,,pravije,u carevo ime,pisao je dnevne zapovijedi odakle mu i pridjevak Roznamedžija,roz znači na perzijskom jeziku dan,name-zapovijed ili odredba,pa kada se te dvije riječi spoje i toj se kovanici doda dži dobijemo tursku kovanicu roznamedži,kojom se označava lice koje piše dnevne zapovijedi.Eto,iz tih je metafora proisteklo ime Ibrahim-efendije Roznamedžije.
Izvor:Husein Ćišić-Postanak i razvitak grada Mostara(Mostar 2007).