Kategorija: Kemal Mahic
Objavljeno utorak, 28 Oktobar 2008 04:36
Klikova: 3202
Tamo gore na brijegu
Viš šipkovih onih grana
Tu su bili nekad
Dvori ljubuškijeh kapetana
A sad se ori,ruši
Sve je bilo,sve je prošlo
U zemanu tako došlo
Ni odžak se više ne puši
Riza beg Kapetanović
(1862-1931)
Kapetanije su bile sistem utvrda kojima se branilo Osmansko Carstvo na prostoru
Bosne i Hercegovine prema Zapadu i granicama Mletačke Republike i Habzburškog
Carstva(Austrije).Kapetanije su postojale od 1558-1835 godine.Najveći broj
kapetanija je osnovan u XVIII stoljeću,kada je počelo opadanje Osmanskog Carstva i
pojačan pritisak zapadnih sila prema Otomanskom carstvu.
Jedna od takvih kapetanija(58) je bila i Ljubuška kapetanija,koja je osnovana prije
1705 godine .U njenom radu je učestvovalo preko 200 vojnika i opremala je ponekad
vojnike u Rusiju 1736,pod Kladušu 1789 i kod odbrane Klobuka 1807 godine.Hadžalići
su potomci prvih ljubuških kapetana a Kapetanovići posljednjih ljubuških kapetana.
Iz roda Kapetanovića najpoznatija ličnost je bio Sulejman Kapetanović.U doba borbe
za autonomiju(samoupravu) Bosne(1831-1832),pod vodstvom Husein kapetana
Gradašćevića-“Zmaja od Bosne”,Bosna se polarizovala na dva tabora.S jedne strane su
bile pristalice “Zmaja od Bosne” a sa druge strane njegovi protivnici koji se
organiziraju oko Ali-age Rizvanbegovića,štiteći svoje interese,sultana i postojeći
poredakSulejman beg Kapetanović se pridružuje Ali agi Rizvanbegoviću i ostaje vjeran
sulatnu. Posto je “Zmaj od Bosne” pobijedio sultanovu vojsku na Kosovu,on imenuje
Osmanbega Manova za ljubuškog muselima umjesto Sulejman bega Kapetanovića.Manov
kreće na Ljubuški sa 2000 konjanika,pljhačkajući tvrđavu Ljubuški te kreće na Vitinu
u koju se sklonio Sulejman kapetan sa svojom vojskom ivjernim kmetovima.
Osman beg Manov napada Vitinu i porodičnu kuću Kapetanovića koja je zapaljena,ali je
kula Kapetanovića ostala čitava.Sulejman beg se povukao 2 km od Vitine,na brdo
Utvica.Tada se vojsci Osman bega Manova pridružuje hadži Ahmet Mesihović(!) i
počinje poznati boj na Utvici.Vojska Sulejman bega je poražena i on bježi u
Dalmaciju.U ovoj bici je ubijeno 14 kmetova Sulejman bega Kapetanovića.Njegov
potomak Mehmed beg Kapetanović-Ljubušak je 1894 podigao spomenik (piramidu) ubijenim
kmetovima(na ulazu u Vitinu,sa desne strane).Na ovom spomeniku piše:
“Ovdje počivaju odsječene glave dolje označenih naših zemljaka,koji pogiboše za svog
dobrog poglavicu ljubuškog kapetana na Utvici 31 svibnja 1832 godine.Boreći se
protiv zloglasnog azijata Osmanbega zvanog Manov.Iz ljubavi prema svojim umrlim
zemljacima,a za historičku spomen,podiže ovaj mali spomenik unuk I potomak rečenog
poglavice Mehmed beg Kapetanović,načelnik glavnog grada Sarajeva u svom rodnom
mjestu,plemenitoj Vitini u svibnju 1894 goidine.”
Napomena:Ljubuški je dao dva gradonačelnika Sarajeva:
Mehmed beg Kapetanović-Ljubušak(1839-1902)
Džemal (Atifa) Muminagić(1920-2003)
Poslije pobjede sultana pokret za autonomiju je pretrpio neuspjeh.Sulejman beg se
vratio u Vitinu.Otpori reformama u Bosni I Hercegovini se nastavljaju,pa sultan
šalje Omer pašu Latasa,da uništi sve protivnike reformi.On je optužio i Ali bega
Kapetanovića 1851 godine,što je značilo sigurnu smrt.Fra Ilija Skoko u Posušju
zamoli Omer pašu Latasa da ga pusti i da mu poštedi život,što je Omer paša i
učinio.Ali beg se odužio odobrivši mu zemljište za katoličko groblje u Gorici.
Kapetanovići su bili jedina begovska porodica u Ljubuškom.Svoj
status je dokazao Austrougarskoj vladi svojim rodoslovom Mehmed
beg Kapetanović pa je u tituli koristio dodatak “von Vitina”.On
je bio unuk Sulejman bega Kapetanovića i otac Riza bega,pjesnika
čiju sam pjesmu citirao na početku teksta.Posjedi ove begovske
porodice su bili znatni.Protezali su se od Ljubuškog do
Livna(Grab,Grabovnik,Vašarovići,Vinjani,Vitina,Vučipolje,Proboj
te Brišnik,Bukovica,Prisoje/kotar Duvno/.Mehmed beg i njegova
braća su 1918 godine raspolagali sa 774 kmetska selišta/Grab
99,Grabovnik 69,Vašarovići 51,Veljaci 28,Proboj 21 itd,a Bećir
beg 154 kmetska selišta/Vašarovići(38),Grabovnik(14),Brišnik(33)
itd.
Ante Barbarić,otac Petra Barbarića,koji u hijerarhiji katoličke
crkve treba postati blaženi,je radio 20 godina ksao subaša ili
upravitelj imanja kod begova Kapetanovića.U njegovoj biografiji
piše da su “begovi bili dobri hercegovačkom puku i katoličkim
svećenicima”.Zato su dobili odlikovanje od kralja I cara Franje
Josipa I I svetog oca,pape Leona XIII !!!Kažu kada je umro 1905
godine rekao je svojim sinovima neposredno pred smrt:”Mnogi
ljudi su mi dužni.Ako sami donesu,uzmite.Ni u koga ne
pitajte!Jeste li razumjeli?Jeste li razumjeli?Jeste li
razumjeli?