Zova,poznata i pod nazivima bazga ili baz, od davnina je na dobrom glasu zbog svojih ljekovitih moći.Upotrebljavana je još u doba stare Grčke i Rima, najčešće za ublažavanje groznica, infekcija i upala, dok su se tokom srednjeg vijeka na bazi te biljke spravljale kupke za suzbijanje zaraznih bolesti.Njena moć je u tome što djeluje snažno antiseptično i antiinflamatorno, jer obiluje sastojcima poput vitamina grupe A,Bi C, ali i mineralima magnezijumom,kalijumom,cinkom,željezom.Zbog toga se zova i danas vrlo rado upotrebljava, čak i više nego najsavremenija farmakološka sredstva.Ipak, potrebno je imati u vidu da nisu svi njeni dijelovi pogodni za spravljanje ljekovitih preparata—koru i listove potrebno je izbjegavati zbog potencijalnog toksičnog dejstva, te koristiti samo cvjetove i plod.
Zova raste u formi grma ili drveta i dostiže visinu od 6-10 metara.Krošnja je vrlo gusta i zaobljena, dok je stablo obično nakrivljeno.Grane su vrlo čvrste i hrapave i ispinjene su bijelom srži.Listovi su neparno perasto složeni, ovalnog su oblika i nazubljeni.Boja cvjetova zavisi od vrste zove, ali su najčešće mliječnobijeli i vrlo sitni, svega 3-5 mm u prečniku.Nezreli plod je zelen, dok zreli poprima tamnoljubičastu ili crnu boju.Bobica sadrži tri vrlo sitne sjemenke.
Zova je vrlo rasprostranjena u svim krajevima sjeverne hemisfere, pa se može naći na teritoriji Evrope,Azije,Sjeverne Amerike i Afrike.Iako je vrlo otporna, ne pogoduju joj ekstremno visoke i niske temperature.Raste u listopadnim šumama,ali i po obodu rijeka i drugih vodenih tokova, jer voli vlažno,plodno i duboko tlo.
Zova cvjeta od maja do jula, pa je ovaj dio biljke najbolje ubirati na proljeće, po lijepom i sunčanom vremenu, dok se plod skuplja na jesen,krajem avgusta ili u septembru.Suše se na tamnom, suhom i promajnom mjestu.Nakon sušenja, odstranjuju se peteljke kao i tamni i požutjeli cvjetovi,dok se ostali pakuju u platnene vreće ili sanduke obložene tamnim papirom da bi se spriječilo stvaranje plijesni.
Zova je poznata po tome što podstiče znojenje, te je čaj na njenoj bazi naročito poželjno konzumirati u slučaju povišene temperature i groznice,jer se na taj način ona snižava, a i upale se ublažavaju.Ova tečnost vrlo je djelotvorna i u slučaju respiratornih tegoba,kašlja,bronhitisa,prehlada,gripe,sinuzitisa, a može se piti i preventivno.Najbolje rezultate daje kada se kombinuje sa nanom,matičnjakom,majčinom dušicom i ruzmarinom.
Cvjetovi zove sadrže visok procenat kalijumovih soli, te napici ili obloge na bazi ove biljke mogu eliminisati višak tečnosti u organizmu.Stoga je ova biljka vrlo efikasna u slučaju oboljenja poput gihta,reume,artritisa,urinarnih infekcija,kamenja u bubregu i sl.,jer podstiče izlučivanje mokraćne kiseline koja je njihov najčešći uzročnik.Dobar je laksativ i pomaže u slučaju zatvora.
Različita istraživanja pokazala su da redovna konzumacija zovinih napitaka može da doprinese i boljoj krvnoj slici,jer smanjuju nivo lošeg holesterola.To znatno potpomaže rad svih organa,naročito srca, koje radi rasterećenije i u manjoj je opasnosti od srčanog udara.Zova pomaže i u slučaju blažih nervnih poremećaja poput glavobolja,migrena,napetosti,anksioznosti i nesanice.
S obzirom na to da zova djeluje antiseptično, čaj se može koristiti za ispiranje usne duplje, a ova tečnost može se upotrebljavati i u vidu obloga za tretman dermatitisa,ekcema,hemoroida, za dezinfekciju rana,opekotina,ogrebotina.
Izvor:Ljekovito bilje br.37/2018.
