Jedan od najljepših objekata iz doba osmanske vladavine u Sarajevu zasigurno je Brusa bezistan.
Njega je 1551.godine u srcu Baščaršije,tadašnjeg gradskog jezgra,podigao Rustem-paša,veliki vezir i zet sultana Sulejmana Veličanstvenog,kako bi u njemu prodavao svilu koju je proizvodio u turskom gradu Bursi po kojem je bezistan i nazvan.
To monumentalno kameno zdanje sa šest krovnih kupola,ulazima i dućanima na sve četiri strane svijeta je sa sjevera oivičeno ulicom Čurčiluk veliki,sa zapada Bazardžanima,sa juga Kundurdžilukom,a sa istoka ulicom Abadžiluk.
U Brusa bezistanu su se pored tekstilnih proizvoda prodavale i kućne potrepštine i mani komadi namještaja,a putopisac Evlija Čelebija,koji je u 17.stoljeću boravio u Sarajevu,opisao je ovu građevinu riječima:
„…Glavne ulice su čiste i kaldrmisane,a u jednoj krasnoj zgradi sagrađenoj od tvrdog materijala nalazi se kupolama pokriven bezistan.U njemu ima svakovrsne indijske,sindske,arapske,perzijske,poljske i češke robe.Ovamo donose na tovarnim konjima bezbrojnu različitu skupocjenu robu na prodaju Dubrovnik i velika Venecija…“
Kako je Sarajevo često gorilo,u dvije posebne kamene niše bezistana pohranjivani su najvažniji gradski dokumenti tog doba.
Tokom opsade Sarajeva u 1990-im bezistan je oštećen,a nakon obnove,od 2004.služi kao jedan od pet depadansa Muzeja Sarajevo,sa ulazom iz ulice Abadžilik.
Stalna postavka muzeja Brusa bezistan hronološki predstavlja arheološki materijal iz prahistorije,antike i srednjeg vijeka,dok se na galeriji nalaze eksponati iz osmanskog i austrougarskog perioda.
Pored predmeta iz neolitskog naselja Butmir i mikenske keramike iz željeznog doba sa Debelog brda,Muzej čuva „Ilidžansku pateru“-fragmente posude iz 2.stoljeća naše ere sa najstarijim prikazom ljiljana pronađenim u Bosni i Hercegovini,kao i vrijednu opremu osmanskog ratnika…
Najveću pažnju privlači maketa Baščaršije na prelazu iz osmanskog u austrougarsko doba,koju je po uputama historičara Hamdije Kreševljakovića 1953. izradio maketar Husein Karišik.Brojni objekti prikazani na maketi srušeni su iza Drugog svjetskog rata,a mnogim drugim promjenjena je namjena.
Među eksponatima se nalaze i maketa Gazi Husrev-begove džamije iz 1931.godine,kao i vratničke Miščine mahale,koja je izrađena po uputama Juraja Neidharta,arhitekte koji se zalagao za očuvanje autentičnog izgleda Baščaršije.
Graditeljska cjelina-Brusa bezistan(Rustem-pašin ili Mali bezistan) je 2016.proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.
Izvor:SARAJEVO NAVIGATOR,mart 2020.
Priredio:Kemal Mahić
