U turskim zapisima,naročito u onima koje je pisao Evlija Čelebi,kao i na mnogim mapama,često se nalaze turbeta,tj.mauzoleji pokriveni kubetom.Većina ih je uništena i ostali su samo mauzolej GUL BABE u Budimu i IDRIS BABE u Pečuhu.
TURBE GUL BABE
Mauzolej na padini Rozsadomb-a(Ružinog brda) podigao je nad mezarom Baktaši derviša Gul Babe,Mohamed Jahja pašić-paša od Bude(Budima) između 1543. i 1548.
Turbe,koje je ostalo nedirnuto za vrijeme oslobođenja Budima od Turaka,1686.g.,dato je jezuitima,koji su ga 1690.g.pretvorili u kapelu.Poslije ukidanja zapovijesti,zgrada prelazi u privatno vlasništvo.Obnova je započela 1943-44 g.a nastavljena poslije završetka Drugog svjetskog rata,1962.
Mauzolej,koji je detaljno opisao Evlija Čelebi.,je mala,osmokutna konstrukcija,na kamenoj ploči,sa kubetom bez tambura.Brižljivo izvedena kamena fasada je dekorisana izdubljenim poljima glatke površine.Vijenac,isklesan u racni kamena,nalazi se ispod kubeta.Mali prozor,uokviren kamenom,sa nadsvjetlarnikom,lučnim,u obliku sime,kao i vrata sa lukom u obliku sime su usječeni u zid mauzoleja.
Jedini ukras iznutra je red slijepih lukova u obliku sime,od cigala.Pandatifi obezbjeđuju vezu između osmokutnika i kubeta,ranije olovnog a sada bakarnog.Prema Evliji Čelebiji,prvobitno su malterisani zidovi bili ukrašeni zapisima,koji su nestali zajedno sa malterom.Dio namještaja je sa početka ovog vijeka,a ostatak je poklonila Turska,1973.
TURBE-MAUZOLEJ IDRIS BABA
Mauzolej Idris Babe je smješten na brežuljku Rokus,u Pecs-i.Ibrahim Pečevi,rođen u Pečuhu,je prvi historičar koji spominje ovo turbe,za koje se pretpostavlja da je sagrađeno krajen 16. ili početkom 17.vijeka.
Godine 1695.,kada je mauzolej pretvoren u kapelu,lučna apsida,sa kamenim okvirom je stavljena na mjesto jednog originalnog prozora.
U toku XVIII i XIX stoljeća mauzolej je služio kao barutana.Zgrada je izložena i restaurirana 1912-1913.od strane Ištvana Molera.Sadašnji oblik građevine je rezultat restauracije iz 1961.godine.Mala osmokutna građevina je podignuta na sivkastoj izlomljenoj stijeni.Prozori su usječeni u fasadu,u dva nivoa.Donji prozori su mali,pravih linija,bez kamenog okvira,nadkriljeni lučnim udubljenjima u obliku sime,iznad poprečne grede.U drugom redu su okrugli prozori.
Prvobitni ulaz u mauzolej-sada prezidan u obliku niše-smješten lijevo od sadašnjih vrata,bio je pravih ivica,bez kamenog okvira.Sadašnji gotski kameni okvir je stavljen pri rekonstrukciji u XVII vijeku.
Prema oskudnim ostacima,izgleda da je unutrašnjost bila malterisana i ukrečena.Jedini ukras na grubo urađenoj površini je red lukova od cigala,koji su strčali od površine zida.
Posmrtni ostaci Idris Babe,koji su bili u mezaru,nađeni su tamo za vrijeme iskopavanja mauzoleja,1961.godine.
Autor:Abdulah Talundžić,MOST 109(198) 2006.
