Sarajevo je definitivno grad heroj. Njegovi hrabri stanovnici branili su se 1.425 dana, koliko je agresor držao u opsadi glavni grad BiH, što je najduža opsada u modernoj historiji svijeta. Sa neprijateljskih položaja ubijeno je više od 11.000 osoba, a od čega je i 1.600 djece, što je činjenica koja najviše boli građane ovog grada.
Historičarka Zilha Maštalić-Košuta, viša stručna saradnica Instituta za istraživanje zločina Univerziteta u Sarajevu, u razgovoru za Klix.ba iznosi neke od činjenica o stradanju djece tokom opsade Sarajeva naglašavajući da broj ubijene djece varira, te da konačne rezultate treba pričekati, nakon što se završe sva istraživanja o toj temi.
“Različite ustanove, komisije, vladine i nevladine organizacije, domaća i međunarodna udruženja bavila su se i bave se istraživanjem podataka o identitetu žrtava iz prethodnog rata u BiH. Istraživanja traju, a konačan broj ubijenih, nestalih i ranjenih još nije konačno utvrđen. Isti problem je i sa istraživanjem ubijene djece, gdje broj žrtava varira”, ističe Maštalić-Košuta za Klix.ba.
Prema podacima Štaba za zdravstvenu zaštitu Republike Bosne i Hercegovine, u Biltenu br. 172 od 31. jula 1995. ova ustanova objavila je da je u glavnom gradu Republike Bosne i Hercegovine ubijeno, umrlo od gladi ili hladnoće 10.514 osoba, od kojih 1.598 djece.
U Izvještaju iz 1996. Zavod za zdravstvenu zaštitu Bosne i Hercegovine iznio je podatak da je u Sarajevu u opsadi ubijeno 10.615 ljudi, od toga 1.601 dijete, ranjeno 61.136, od toga 14.946 djece.
Udruženje Muslimana za antigenocidne aktivnosti (MAG) je u decembru 1997. objavio preliminarne rezultate i brojku od 579 ubijene djece. Istraživačko dokumentacioni centar u Sarajevu je u Specijalnom prilogu Dana objavio spisak od 642 ubijene djece.
Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava UNSA objavio je studiju u kojoj je iznio preliminarne podatke od 524 ubijena djeteta ali sa naglaskom na onu djecu za koju su dobili pristanak roditelja da se nađe u studiji i za koju su imali samo kompletnu i potpunu dokumentaciju, a istraživanje se nastavilo, te je planirana i druga studija o ubijenoj djeci.
Najviše djece ubijeno je na području općine Novi Grad
“Prema mojim vlastitim istraživanjima, s obzirom da sam se ovom temom bavila i u svom magistarskom radu, u Sarajevu u dijelu koji je bio na teritoriji pod kontrolom legalnih vlasti ubijeno je 915 djece. Naravno, ni ovo istraživanje nije konačno”, naglašava Maštalić-Košuta.
Od ukupnog broja ubijene djece, najveći broj je u općini Novi Grad (40,9 posto), potom Centar (24,4 posto), zatim slijede Stari Grad, Novo Sarajevo i druga područja.
Najveći broj ubistava djece dogodio se u avgustu 1992. godine gdje je izvršeno 13 masovnih ubistava (gdje su žrtve i djeca) i 15 pojedinačnih ubistava djece.
Prema godini izvršenja zločina, najveći broj djece ubijen je 1992. godine, odnosno 43,4 posto, 1993. godine, ili 33,1 posto, 1995. godine, ili 12,10 posto i 1994. godine, ili 11,4%.
“Najmlađe žrtve su novorođenčad gradskog porodilišta ‘Zehra Muidović’. U noći sa 26. na 27. maj 1992. godine agresor je intenzivno granatirao porodilište što je između ostalog prouzrokovalo nestanak električne energije od čega su u inkubatoru ubijene tri bebe. Dana 31. jula 1992. godine u inkubatoru na isti način ubijeno je i novorođenče K.E. Sedmog maja 1992. godine, također na isti način ubijeno je novorođenče B.T. Osim toga, 23. aprila 1992. godine na isti način je ubijeno novorođenče B. Ć. Također, 22. avgusta 1992. godine gospođa A.Š. usljed granatiranja od kojeg su ubijeni njen muž i njegov sestrić, od posljedica detonacije i jakog stresa rodila je mrtvo dijete. Pored ove novorođenčadi, bebe stare jedva dva mjeseca su ubijene granatom poput M. F. zatim Đ. B. i S. L. i nažalost još mnogo sličnih primjera”, objašnjava Maštalić-Košuta.
Potrebno je dodatno istraživati o stradanju djece u opkoljenom Sarajevu
Postavlja se pitanje koliko se uradilo na dokazivanju činjenica o stradanju djece i očuvanja uspomene na nevino stradale civile, naročito djecu. U međuvremenu je u Sarajevu podignut Spomenik ubijenoj djeci opkoljenog Sarajeva, ali naša sagovornica ističe da se uvijek može uraditi više i konkretnije.
“Na području Kantona Sarajevo dosta toga je urađeno da se ukaže na stradanje djece tokom rata. Naravno, uvijek može bolje i primjerenije. Godine 2010. Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava UNSA objavio je opsežnu studiju pod nazivom “Zločini nad djecom Sarajeva u opsadi”, a historičarka Merisa Karović objavila je vrijednu knjigu “Masovna ubistva civila u Sarajevu za vrijeme opsade 1992-1995”, u kojoj opisuje između ostaloga i masovna ubistva djece (115 masovnih ubistava)”, naglašava Maštalić-Košuta.
Mnogo toga je urađeno zahvaljujući i Udruženju roditelja ubijene djece Sarajeva 92-95. koji su uradili mnoge reportaže, izložbe, dali mnoge izjave koje su pomogle da se sa ovim činjenicama upozna cijeli svijet. Također, na mjestima najmasovnijih ubistava postavljeno je 30-tak ploča sa ispisanim imenima ubijenih civila odnosno djece.
Također treba istaći i doprinos dokumentarnog filma Avde Huseinovića pod nazivom “A bili su samo djeca”, s ciljem upoznavanja svjetske javnosti o stradanju djece u opkoljenom Sarajevu.
(Klix)