Na današnji dan 29.06.1939.g. zavjerom srpskih nacionalista u Beogradu je ubijen trovanjem jedan od najvećih bošnjačkih političara Mehmed Spaho.
Smatra se da je ubijen da bi se uklonio kao moguća prepreka sporazumu Cvetković-Maček koji je predviđao podjelu Bosne između Srba i Hrvata. Naime zbog svog političkog djelovanja i pogleda na aktuelnu političku situaciju koja je u to doba vladala u Kraljevini Jugoslaviji, Mehmed Spaho je imao mnogo političkih neprijatelja. Prije same smrti, na njega su pokušana tri atentata, dok je četvrti pokušaj ipak bio uspješan.
Spaho je rođen u Sarajevu, završio je pravni fakultet u Beču. Isprva se posvedio sudačkom zvanju. Kasnije je bio tajnik trgovačke komore. Prilikom osnivanja JMO nije zauzimao istaknuti položaj, ali je vremenom postao njen predsjednik i afirmisao se kao vođa bh. muslimana (Bošnjaka) u periodu izmešu dva svjetska rata. Tokom svoje političke karijere zauzimao je istaknuta mjesta u vladama Kraljevine Jugoslavije. Ono što je označilo Mehmedovu karijeru i njegovo postojanje općenito jeste odigrana ključna uloga u donošenju Vidovdanskog ustava 1921. godine.
Vidovdanski ustav je označavao novo uspostavljanje jugoslavenske države. On je tada omogućio da bošnjačkim glasovima bude donesen ovaj ustav, te je time prekinuo BEZAKONJE i političku krizu zemlje. Zauzvrat, Spaho je dobio teritorijalnu kompaktnost Bosne u novoj administrativnoj podjeli zemlje ili čuveni ”turski paragraf”. Ovaj član je, definitivno ponajviše odgovarao Bosni koja je ostala neokrnjena, a Kraljevina Jugoslavija podjeljena je na 26 oblasti. Zbog svog zalaganja i borbe za autonomiju i kvalitetno funkcionisanje Bosne, Mehmeda Spahu su svi isticali i voljeli… Bar svi oni koji su bili za Bosnu i njen opstanak. Ali možemo vidjeti do koje mjere su išli neprijatelji da bi ga maknuli sa vlasti i imali otvoren put za nove (samo za svoju korist) potpisivane ‘sporazume’.
Biografija
Mehmed Spaho je rođen u 13. marta 1883. godine u Sarajevu, od oca Hasana i majke Fatime. Otac mu je bio veliki poznavalac šerijatskog prava, te je poslove kadije obavljao u Jajcu, Sofiji, Damasku i Kairu. Odrastao je u porodici u kojoj je pored roditelja imao tri sestre (Behija, Aiša i Habiba), i dva brata (Fehim i Mustafa).[1] Osnovnu školu i Veliku realnu gimnaziju je pohađao i završio u Sarajevu kao dobar učenik. 1906. godine je diplomirao na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beču. Krajem 1907. godine polagao je doktorski ispit a 7. februara 1908. godine je i službeno promoviran u doktora pravnih nauka.U vrijeme studija, u Beču, Spaho je bio član organizacije pod nazivom “Zvijezda”, organizacije koja je okupjala muslimanske studente. Po povratku iz Beča, radio je kao sudski prislušnik do 1908. godine. Od 1910. godine radio je za advokata Josefa Fischera kao advokat pripravnik.[2] Kada je 1910. godine u Sarajevu osnovana Trgovačko-obrtnička komora, na sjednici održanoj 11. novembra iste godine, Spaho je izabran za sekretara komore. Tu dužnost je preuzeo 1. januara 1911. godine. 1914. godine izabran je u Gradsko vijeće Sarajeva, nakon što se njegov politički saradnik i prijatelj, Esad Kulović, povukao sa te funkcije. Već ovim, Spaho se počeo baviti i ekonomijom i politikom.[3]
Politički život
Za vrijeme postojanja Kraljevine SHS dolazi do formiranja različitih organizacija i stranaka koje okupljaju muslimansku elitu. Nakon 16. februara 1919. godine i donošenja odluke o formiranju JMO Spaho postaje član te stranke u maju iste godine.[4]
Nakon uspostave šestojanuarske diktature i formiranja nove Vlade, prestaje obavljati funkciju ministra trgovine i industrije, koju je obavljao od 1927. godine u vladi Velje Vukičevića. Osnivanjem nove vlade na čije čelo je postavljen general Petar Živković, kao jedan od mogućih ministara u toj Vladi spominjao se i Mehmed Spaho. Međutim, iz razgovora Spahe sa njemačkim konzulom u Sarajevu, Driefelom, saznajemo da mu je doista nuđena pozicija ministra u Vladi, što je Mehmed Spaho odbio jer je od njega bilo zatraženo da dâ svoj pristanak na podjelu Bosne.[5] Period od uspostave diktature pa do 1932. godine karakteriše se kao političko mirovanje Spahe, jer je nakon 6. januara 1929. godine u tadašnjoj Jugoslaviji ugašen politički život, a sve političke partije vjerskog ili lokalnog obilježja su zabranjene.
Bio je član Muslimanske narodne organizacije, član Narodnog vijeća poslije sloma Austro-Ugarske i ministar u Kraljevini SHS od 1921. do 1939. godine. Mehmed Spaho je bio prvi Bošnjak u Vladi Kraljevine SHS, a kao jedan od trojice ministara iz BiH i to po etničko-vjerskom ključu: Hrvat dr. Tugomir Alaupović je bio ministar vjera, a Srbin Uroš Krulj ministar zdravlja. Spaho je također jedan od dva priznata zastupnika Jugoslovenske muslimanske organizacije među 11 Bošnjaka od 42 zastupnika Narodnog vijeća SHS za BiH. Jugoslovenska muslimanska organizacija je u to vrijeme smatrala da joj pripada 15 zastupničkih mjesta.