DŽEVAD KARAHASAN:HOTEL „EVROPA“

europahotel

Hotel „Evropa“ je i tehničko i semantičko središte grada Sarajeva.Tehničko središte je po tome što je tačno na granici između turskoga i austrougarskog dijela grada,dakle u središtu onoga što zapravo jeste grad Sarajevo jer jeste osnova njegovog identiteta kao sklopa činjenica i osobina koji se vezuje s imenom Sarajevo .Sarajevo-to su turski i austrougarski dio grada u upravo ovom sklopu kvalitativnih i kvantitativnih odnosa,a sve ostalo što,mehanički gledano,čini Sarajevo-to su naprosto građevine.Hotel „Evropa“,dakle,jeste središte grada Sarajeva jer ono što je dograđeno nakon Austrije nije grad(kao mjesto identiteta) nego zbir građevina čija objektivna upotrebljivost ne dovodi u pitanje njihovu bezličnost i anonimnost njihova zbira.

Još očiglednije je „Evropa“ semantičko središte grada Sarajeva.Izgrađena je,kako rekoh,na rubu turskog dijela,kao granica između toga i austrijskog dijela grada.A kad kažem „granica“,kažem mjesto koje je istovremeno unutra i vani,mjesto koje pripada onome što ograničava a ipak je nešto posve drugo od njega.U „Evropi“ se susreću,dodiruju i međusobno dopunjavaju dvije epohe i dva lica grada Sarajeva jer je „Evropa“ granica među  njima,mjesto koje pripada i jednome i drugom,a istovremeno je van i jednoga i drugog.

„Evropom“ se turski dio grada završava.Pseudoorijentalnim stilom gradnje,kojim je Austrija željela postići da se u Sarajevu osjeća kao kod kuće,“Evropa“ pripada tome dijelu grada onako kako predmetu pripada njegov odraz u krivom ogledalu.Onako,naprimjer,kako Bosni pripadaju „sevdalinke“ komponirane u Beču na stihove njemačkih pjesnika-tamo davno zaboravljene,a u Bosni još uvijek voljene.Pripada onako kako nam pripada naša slika u pogledu drugoga-slika koja istovremeno i jednako govori o njemu i o nama.“Evropa“ pripada turskom dijelu grada i naivnim slikama na orijentalne motive,i sagovima koji bi da oponašaju orijentalne,i činjenicom da je restoran,onaj dio hotela u kojem se objeduje,uvučen sasvim unutra,kao u bosanskoj kući.“Evropa“ najkraće rečeno,pripada turskom dijelu grada na sve one načine na koje nama zaista pripada slika nešeg bića u pogledu drugog čovjeka.

„Evropom“ počinje austrijski dio grada kojemu ona pripada imenom,unutrašnjom organizacijom hotelskog mehanizma,graditeljskim „porijeklom“.“Evropa“ je prvi srednjoevropski hotel u ovom dijelu svijeta i najčistiji dio Mitteleurope u Sarajevu.A kad kažem Mitteleuropa-kažem obilje malih etničkih grupa sviklih da žive u toleranciji,međusobnom prožimanju i pobožnom čuvanju tuđeg identiteta koji je potvrda moga jedino onda kad ga priznajem.Sviklih da žive onako kako u hotelu „Evropa“ žive orijentalno i srednjoevropsko.kad kažem  Mitteleuropa,kažem i osjećanje da je kultura prije svega i više od svega način življenja,tiho oblikovanje dana i životnog ambijenta,a ne pretenciozna proizvodnja epohalnih projekata i „kozmičkih sistema“.Kad kažem Mitteleuropa,kažem i izrazito humoran odnos prema sebi i svijetu,odnos koji stvara distancu od sebe i tako omogućuje toleranciju i poštovanje drugoga.

Tako je i zato je Hotel „Evropa“ semantičko središte grada Sarajeva.Sabirući u sebi Istok i Srednju Evropu,taj hotel je,kao prizma,sabrao u sebi difuzne zrake onoga što uistinu jeste Sarajevo.Ja znam da se ne može reći šta je „sarajevski duh“ili „identitet sarajeva“;ne može se reći jer se ne može definirati,ali se može saznati estetski,dakle iskustvom-tako da se po navici  ode u hotel „Evropu“na kolače ili sladoled,ne radi kolača(koji su drugdje,ruku na srce,mnogo bolji)nego zbog hotela „Evropa“ u kojemu se sarajevo osjeti jagodicama prstiju,mirisom,nečim trećim.Osjeti se u sebi,kao dio sebe,a tako se onda i razumije.Znati Sarajevo znači imati naviku i potrebu da se relativno redovno odlazi u hotel „Evropa.“

Krajem sedmoga mjeseca godine 1992.hotel „Evropa“,u kojem su bile smještene izbjegle žene s djecom,zapaljen je artiljerijskim projektilom.Narednim projektilima su ubijena petorica od onih Sarajlija što su nastojali ugasiti plamen i tako spasiti svoj Hotel.

Izvor:Dževad Karahasan-Dnevni

982 Posjeta 1 Posjeta danas