…Sandžaci su bili samo administrativne jedinice kojima su upravljali sandžakbegovi kao vojnim plijenom,dobivši od sultana sandžak,tj.zastavu kao simbol vlasti i komandovanja vojskom sandžaka.
Na prostoru nekadašnjih jugoslavenskih zemalja s najbližim okruženjem krajem 17.stoljeća bilo je 25 sandžaka.Novopazarski je osnovan oko 1790.g.,s Novim Pazarom kao administrativnim sjedištem,iako su sandžakbegovi i kasnije kajmakami najčešće boravili u Sjenici.
Ovaj sandžak je tri puta ukidan.Prvi put 1817.Vilajetskim zakonom ponovno je formiran 1865. a u njegov sastav ušle su kaze(srezovi:Novi Pazar,Sjenica(sjedište sandžakbega),Nova Varoš,Prijepolje,Priboj,Pljevlja,Bijelo Polje,Berane,Rožaje i Plav sa Gusinjem.Međutim,taj Novopazarski sandžak postojao je samo 14 godina,jer su ubrzo iz njega izdvojene kaze Rožaje i Plav sa Gusinjem i pripojene Pećkom sandžaku,a nešto kasnije izdvojena je i kaza Novi Pazar i priključena Prištinskom sandžaku.U Turskoj su sandžaci ukinuti 1921.godine,i to ime se više nigdje nije zadržalo,osim kod nas.
Pošto se Novopazarski sandžak nalazio u okviru Bosanskog vilajeta,Austrougarska je 1878.zahtjevala i njegovu okupaciju da bi spriječila stvaranje zajedničke granice Srbije i Crne Gore ili eventualno njihovo ujedinjenje.Taj prostor Beču je bio potreban i kao koridor za njegovu dalju penetraciju prema Egejskom moru(Solun).Velikom političko-diplomatskom aktivnošću to je djelimično spriječeno,pa je Austrougarska sa svojom vojskom 1879.zaposjela samo Pljevlja,Priboj i Prijepolje.Slijedeće,1880.godine Porta je od tog područja organizovala Pljevaljski sandžak,pa je u tom dijelu teritorija nastao period dvovlašća do aneksije Bosne i Hercegovine 1908. i povlačenje austrugarskih trupa iz pomenutih gradova.
Prema tome,Sjenički i Pljevaljski sandžak bili su fragmentarni ostaci nekadašnjeg Novopazarskog sandžaka,iako se taj prostor nominalno i dalje tako nazivao.Kasnije se ustalilo samo ime Sandžak,u smislu posebne teritorije u odnosu na okruženje.To se činilo u dilomatskim krugovima Austrougarske,Turske i Njemačke,jer je ovo područje bilo veoma pogodno za političke i diplomatske manipulacije,posebno sa njegovim muslimanskim stanovništvom,stvarajući mu iluziju o nekom povratku na „staro“,predstavljajući se kao oslobodioci od „omražene srpske i crnogorske okupacije“.
Recidivi tih političko-diplomatskih manipulacija prisutni su i danas,iako je muslimanska većina samo u Novom Pazaru,Sjenici i Tutinu u dijelu koji pripada Srbiji,dok je u dijelu koji se nalazi u okviru Crne Gore to slučaj u nekadašnjim kazama Berane,Rožaje i Plav.Zato srpsko pravoslavno stanovništvo insistira na imenu Raška oblast,koje je nastalo prije skoro 100 godina.Muslimani Bošnjaci insistiraju na turskom imenu Sandžak,računajući na veću političku i ekonomsku podršku Turske koja se sve više vraća na Balkan,uz aminovanje nekih njenih natovskih saveznika…
Autor:Salih Selimović