Osnovne su oznake unutrašnjeg uređenja tradicijske bošnjačke gradske kuće sljdeće:“ niski horizont“,višenamjenska upotreba prostorija, ugrađeni standardni dijelovi namještaja, raskošna opremljenost kućnim tekstilom i suđem,stambena estetika i sanitarni standard i oprema.Čitav živvot u takvoj kući se odvija, uključujući rad, sjedenje, spavanje i dr., u niskom horizontu do visine od pedesetak centimetara. Sobe su tako opremljene da služe za više namjena ; dva su glavna, tipizirana, ugrađena elementa te oprema: sećija(minder) i musandara(sergen, serđen, serden).
Sećija je vrsta dugačkog divana, postavljena ispod prozora, obično od zida do zida po širini sobe.Musandara(musandera, musandra) jeste jedna vrsta ugrađenog ormara, smještenog nasuprot sećiji uza zid do sobnih ulaznih vrata, u imućnijim kućama u drvorezbi.U musandari su u nizu( s vratima) dušekluk( za ostavljanje posteljine, dolaf (za spremanje raznih potrepština),halište( za odjeću), zemljana peć s lončićima i ugrađenim bakrenim pećnjakom za grijanje vode i, na kraju, do zida je hamamdžik ili hamam(banjica) za uzimanje abdesta i kupanje.
Sobe, svaka posebno, služe istovremeno za sjedenje i primanje gostiju uz kahvu; postavljanjem sofre( sinije ili demirlije- sve niski, okrugli stalci za jelo) soba se pretvara u trpezariju, a noću, prostiranjem dušeka, u spavaonu.Osim ova dva osnovna elementa, od opreme u sobi( zavisno od mogućnosti) još se nalaze škrabije(graničnici u vidu oniže i manje, često rezbarene vitrine), koje se postavljaju uz krajeve sećije, ako nije od zida do zida, te ujedno služe i kao naslon za ruke, sehara(sanduk za ruho i sl.), peškuni(mali niski rezbareni) i stočić na koji se prinosi kahva i manje posluženje),mangala(ukrasna bakrena ili mesingana posuda sa žeravicom za posluženje kahve).
Unaokolo sobe, nešto ispod stropa, postavljene su rafe, police za knjige, ukrasno suđe i druge sitnice.Kućni tekstil onaj je dio opreme koji sobi daje intiman i prijatan ugođaj, a istovremeno pruža mogućnost za pokazivanje raskoši;sastoji se iz prostirke za pod: ćilimi, rute(domaći i inozemni), dronje(ponjave), hasure, kožice i dr.,zatim prostirke za sećiju(minder) šiljte, jasuci(često vezeni), makat i jagije, tkane ili vezene zavjese za prozore i posteljina: dušeci, jorgani, jastuci i dr.- u imućnijim kućama ukrašeni i zlatovezom.Estetski ugođaj dopunjuje se još rezbarenim:vratima, musandarama, dolafima, rafovima, škrabijama, seharama, lusterima, prozorima i,posebno, drvenim tavanicama8šišetima9, zatim postavljanjem ukrasnog oružja na zid, levhi( uokvireni, kaligrafski napisani ulomci iz Kur'ana), tespiha( brojanice), ogledala i zidnog sahata.Od sanitarne opreme,pored banjice u sobama, a u kući je još posebna prostorija abdesthana, te zahod.
Sanitarni standard je proistekao iz vjerskih propisa- uključuje skidanje obuće pri ulasku u kuću.Osim suda, najviše bakrenoga, koji se nalazi u mutvaku(kuhinji) u dolafima i rafama pored ognjišta, zavisno od imovinskog stanja, dosta ukrasnog bakrenog posuđa domaćeg i orijentalnog porijekla( sahani,ćase, tendžere, tepsije i dr.) ima i po rafama u sobama, zatim keramičkih i staklenih posuda(findžani,čaše, surahije, nargile i dr.), također orijentalnog porijekla, koje obično stoje na posebnom podiju iznad stepeništa(tehtapoš). I bošnjačke seoske kuće opremljene su po ugledu na gradske, sa manje ili više sličan način.U sobama su također tipzirani elementi: sećija i musandera, s istim dijelovima.Ostala oprema, prostirka, posuđe i dr.istog su tipa, ali znatno skromnija, a zavisi od imovinskih prilika domaćinstva i dodira s gradom.
Izvor:Stav;Broj 432;Sarajevo 16.6.2023.
Izbor: Kemal Mahić
