Titoizam je uključivao tri različita pristupa nacionalnostima u Jugoslaviji.Zajedničko za svaki pristup bila su dva glavna opća principa:nacionalna jednakost otjelotvorena u sloganu „bratstvo i jedinstvo“,koji je potekao iz rata ali je intenzivno korišten i u miru i federalno uređenje sa šest republika koje su bile konstitutivni dijelovi jugoslavenske federacije. Gotovo je nemoguće s preciznošću identificirati trenutak kada su usvojene promjene u politici.Tačnije bi bilo reći da su promjene od jednog pristupa ka drugom bile postepene i progresivne jer se je stalno razgovaralo o nacionalnom pitanju,a rukovodstvo SKJ je često modificiralo politiku tokom čitavog perioda.
Prvi pristup,koji je odražavao staljinističku nacionalnu politiku,trajao je od zasjedanja AVNOJ-a 1942. do perioda odmah nakon rezolucije Informbiroa u junu 1948.godine.Tokom ovog vremene KP je žestoko promovirala ideju nacionalne jednakosti i zagovarala pravo na samoodređenje za svaku od pet priznatih nacija:Srbe,Hrvate,Slovence,Makedonce i Crnogorce.U isto vrijeme,visoko centralizirana partijska struktura i snažan aparat federalne vlade su gotovo isključivali mogućnosti uspona bilo kakvog nacionalističkog pokreta koji bi predstavljao prijetnju jugoslavenskom socijalističkom poretku.Popis stanovništva iz 1948.g. odražava stav partije da bosanski muslimani tvore odvojenu zajednicu ali da za razliku od Srba i Hrvata nemaju odvoje necionalni identitet.U tom popisu,ispitanici su mogli kao svoju vjeroispovjest upisati pravoslavnu,katoličku ili islamsku vjeru.U rub riku nacionalnost mogli su upisati da su Srbi,Hrvati ili neopredjeljeni,ali nisu imali mogućnost navođenja da pripadaju muslimanskoj naciji.Od 890.094 ispitanika u BiH,koji su se upisali kao muslimani,89% je odlučilo da u rubriku nacionalnost upiše da su neopredjeljeni,8% ih se izjasnilo kao Srbi,a 3% kao Hrvati.Rezultati popisa stanovništva iz 1948.g.potvrđuju da su nacionalni identiteti Srba i Hrvata bili u Bosni čvrsto uspostavljeni ali da se većina muslimana smatrala pripadnicima treće grupe i nisu bili spremni usvojiti srpski ili hrvatski nacionalni identitet.
Drugi pristup je otpočeo odlukom partije da se liberalizira i zatraži širu narodnu podršku nakon rezolucije Informbiroa u julu 1948.g.Rukovodeći se kompleksnim teoretiziranjem slovenačkog partijskog lidera Edvarda Kardelja,partija je oprezno ohrabrivala jugoslavensku nacionalnost kao napredniji oblik lojalnosti od nacionalizma Srba,Hrvata i drugih konstitutivnih naroda.Svjesna da je jugoslavenstvo u prošlosti predstavljalo pokušaj prikrivanja velikosrpskog šovinizma u Kraljevini Jugoslaviji,partija se dobro potrudila da uvjeri osjetljive Hrvate,Slovence i Makedonce da se niko neće prisiljavati na jugoslavenstvo.Kardelj je tvrdio da nacionalizam ima pozitivnu ulogu u socijalističkom društvu i da će se u prirodnom toku socijalističkog razvoja konstitutivni narodi udružiti u širu jugoslavensku viziju.
Za mnoge,bosanski muslimani,koji su se smatrali otpornim od nacionalističkog svojatanja drugih,logično su predstavljali srž takve strategije.U popisu stanovništva 1953.g.povučena je mogućnost izjašnjavanja kao neopredjeljen i ispitanici su se mogli upisati kao Srbi,Hrvati ili „Jugoslaveni,neopredjeljeni“ali i dalje ne kao muslimani.U BiH,891.800 ljudi se izjasnilo kao Jugoslaveni,što je bio mnogo veći broj nego i u jednoj drugoj republici,čime je postalo očigledno da je većina muslimana izabrala jugoslavensku nacionalnost,ali da im se pridružilo vrlo malo Srba i Hrvata.Od preostalog broja,1,264.372 ispitanika se identificiralo kao Srbi,a 654.229 kao Hrvati.Rezultati ova dva popisa bila su podudarna sa rezultatima iz predhodnih popisa.
Nada da bi se jugoslavenski identitet mogao izgraditi zahvaljujući bh-im muslimanima podsjeća na ciljeve Benjamina von Kallaya,tokom njegovog mandata na funkciji zajedničkog ministra finansija A-U od 1882-do 1903.g.,a to je stvaranje nadnacionalne lojalnosti u BiH.Tito i Kardelj,međutim,nisu koristili jugoslavenstvo da bi ograničili ili suzbili nacionalizam pojedinih grupa,iako je partija općenito oprezno odražavala nacionalističko ponašanje u politici u okviru prihvatljivih granica.No,tokom svoje vladavine,Kallay je pokušavao suzbiti sve druge političke izražaje.Kampanja SKJ nije bila ni očigledna ni kontinuirana u onoj mjeri u kojoj su to bili Kallayevi napori.Poput svog austrijskog predhodnika,partijsko rukovodstvo je tiho napustilo svoje napore bez da ih se javno odrekne.Do početka 1960-tih,kampanja jugoslavenstva u SKJ je zaboravljena iako nije u potpunosti nestala jer je postala žrtva stalne opozicije iz republika koje su se najviše plašile oživljavanja centralne(ili srpske) kontole i konsolidacije.
Treći pristup nacionalizmu,koji je potrajao do kraja socijalističke Jugoslavije,poklopio se sa širim naporima SKJ da liberalizira i decentralizira vlast partije i države.Iako su bili predani izbjegavanju nacionalističkih ekscesa,Tito i njegovi najbliži saradnici otvoreno su ohrabrivali procvat nacionalnog izražavanja od strane svih legitimnih aspiranata dok su istovremeno pokušavali postići i kompromis i pomirenje na svejugoslavenskom nivou.
Za BiH,ova politika rezultirala je priznavanjem bosanskih muslimana kao posebne nacionalnosti.Popis iz 1961.g. još uvijek ih nije priznao kao nacionalnost ali je uključio kategoriju „etničkih muslimana“ što je bio status koji je prihvatilo 972.954 osoba.Tokom 1960-tih,razlićiti predstavnici bosanskih muslimana razvili su argumentaciju za bosanske muslimane kao sekularnu naciju više negoli vjersku zajednicu.Godine 1968,SKJ je zaokružila ovaj proces formalnim priznanjem ovih tvrdnji.U popisu 1971.g.,Bosanci i Hercegovci su se mogli identificirati kao Muslimani u smislu nacionalnosti.U popisima iz 1981.i 1991.g. mogli su se upisati kao Muslimani,Srbi ili Hrvati.Prema popisu iz 1991.g.,broj Muslimana je prelazio 1,9 miliona,a njihov status nacionalnosti koja je odvojena od bh.-ih Hrvata i Srba činio se osiguranim.
Izvor:Robert J.Donia i John V.A.Fine,Jr.-BiH:Iznevjerena tradicija