..Slika o islamu mjenjala se na Starom kontinentu u toku historije.Uzrok je najčešće na obe strane,do današnjeg dana,nepoznavanje historije i suštine vjere onog drugog.Odnosi su obilježavani arogancijom na obe strane-još od križarskih ratova.Pripadnici muhamedanstva su hrišćane doživljavali kao nevjernike protiv kojih se ne treba boriti svim sredstvima,dok su hrišćani u evropi ove druge smatrali hereticima,a sebe intelektualno nadmoćnima.
Za ilustraciju evo dva primjera:Napoleon je 1798.g. sa svojim trupama slavodobitno umarširao u Egipat.Hroničar ovog vremena,predavač na Al-Asharu,čuvenom islamskom univerzitetu i vjerskom autoritetu u sunitskom islamu u Kairu,napisao je:“Kada Francuza spopadnu prirodne potrebe,on odradi posao bez obzira gdje se nalazi i da li ga neko posmatra.Zatim odlazi,a da nije oprao ruke.“Međutim,Abd al-Džabarti je najviše zaprepašćen tvrdnjom koju su stranci donijeli u njegovu zemlju(poslije francuske revolucije)-da su svi ljudi jednaki pred Bogom.“Kako je to moguće kada je Bog jedne učinio superiornim u odnosu na druge.“Mislio je,naravno,na muslimane u odnosu na nevjernike.Za njega i milione njegovih savremenika u islamskom svijetu to se podrazumijevalo.
Sljedeća priča događa se u Alžiru 1827.g.Islamski svijet slavi tog 29.aprila kraj mjeseca posta,ramazana.U palati alžirskog bega Huseina ,guvernera Otomanskog carstva,velika svečanost na koju su pozvani i evropski izaslanici,među njima Pjer Davil,generalni konzul Francuske.Beg želi da iskoristi priliku i utvrdi zašto Francuska ne plaća višegodišnje dugove za isporuku žita.Beg je više puta pissao o tome francuskom kralju Karlu X.Nikada nije dobio odgovor.Na pitanje „zašto“,francuski konzul je arogantno odgovorio:“Njegovo hrišćansko visočanstvo ne želi da se spusti dotle da vodi korespodenciju sa jednim otomanskim provincijskim princom.“Beg je nakon toga muholovkom tri puta udario francuskog konzula i naredio da se „drski nevjernik“ izbaci napolje.Tri godine kasnije ovaj diplomatski skandal doveo je do rata.
Poslije raspada antičke civilizacije,nauka doživljava svoj ponovni procvat pod islamskom vladavinom od 9.-14 vijeka na Bliskom istoku i u dijelovima Evrope.Prevođenjem sa grčkog na arapski,a zatim i na latinski,na taj način je u zapadnu kulturu ponovo dospjelo stvaralaštvo antičke Grčke.Inače bi ono najvećim dijelom otišlo u zaborav.
„Godine 632.kada je Muhamed umro,a ekspanzija Arapa nije još počela,Arapi su bili relativno primitivni narod sa malim materijalnim bogatstvom i literaturom koja se uglavnom sastojala od usmeno prenijetih pjesama i govora i sveta knjige Kur*ana“,piše Britanac Vilijam Montgomeri Vat,jedan od najvećih orijentalista 20.vijeka.Ni 80 godina kasnije,kada su Arapi upali u Španiju,njihov kulturni nivo nije bio mnogo veći.Šireći se prema Mesopotamiji,Siriji i Egiptu za vrijeme 7. I 8.vijeka,neki od najvećih duhovnih centara Bliskog istoka potpali su pod arapsku vlast.“Mnogi nosioci ranijih kultura“,piše dalje Vat,“prešli su na islam.Tako je nastalo duhovno vrenje,koje je potrajalo još nekoliko vijekova.Sakupljena su hiljadu godina stara iskustva gradskih civilizacija,od sumerske,akadske i faraonskog Egipta.Sve što je bilo vrijedno u tih hiljadu godina,došlo je do izražaja u arapskom.“
Tri hiljade džamija u Kordobi
Centri ranije visoke islamske kulture bili su Bagdad,Isfahan u Iranu,Buhara i Samarkand u centralnoj Aziji,Damask,Kairo,Kairouan u Tunisu i Fes u Maroku.To što je islam u sljedećim stoljećima imao tako veliki uticaj,uglavnom je posljedica muslimanskog osvajanja Španije i Sicilije.
Islamska Španija,Andaluzija,obuhvatala je na svom vrhuncu skoro čitavo Iberijsko poluostrvo,sa izuzetkom malog pojasa na sjeveru Pirineja.Osvajanje je otpočelo 711. Da bi četiri godine kasnije muslimani-Arapi i sjevernoafrički Berberi-osvojili sve najvažnije gradove Španije i Portugala.
Mnogi Španci nisu zbog toga bili posebno nesretni.Muslimani su zaustavili stranu vladavinu Vizigota,kada su ovu,nekada jednu od najbogatijih rimskih provincija osvojili u petom vijeku nove ere.I jevrejsko stanovništvo,koje se patilo pod stegom crkve,odahnulo je.Pod vladavinom polumjeseca Jevreji su mogli da žive slobodnije nego ranije.Andaluzija je postala najzapadniji dio velike islamske imperije kojom su vladale omajadske kalife iz Damaska u Siriji.
Do 1492.godine,kada je Granada kao posljednja pod naletom španskih rekonkvistadora ponovo pala pod hrišćansku vlast,Španija i Portugal su u ostatku Evrope smatrani islamskim državama.Nakon pada Granade skoro svi Jevreji i muslimani su protjerani,ukoliko nisu prešli u kršćanstvo.Mnogi su završili na lomačama.
U društvenoj hijerarhiji Mavarskog carstva na najvišoj ljestvici su se nalazili muslimani koji su stigli na Iberijsko poluostrvo.Slijede Španci koji su nominalno ostali kršćani ali su preuzeli običaje islama:muškarci su se oblačili u islamsku odjeću,učili su arapski,bili su fascinirani novom,otvorenom kulturom i često su i sami živjeli u poligamiji,ukoliko su to sebi mogli da dozvole.Islamski način života bio je tada ono što se danas naziva „American Way Life“,odnosno vodeći način ponašanja.jedino je katolička crkva smišljala osvetu.
Kordoba je već u mračnom srednjem vijeku posjedovala kanalizaciju i ulično osvjetljenje.Stanovništvo grada,njih oko pola miliona,molilo se u 3.000 džamija.postojalo je oko 300 javnih kupatila.(Kupanje nije bilo jača strana u to vrijeme u Evropi.U Francuskoj se prljavština pokrivala parfemom,u Britaniji su pudlice na krilu služile za sakupljanje buha.)Sevilja i Granada bile su poznate po svojim visokim školama u kojima su se proučavali filozofija,pravo,literatura,matematika,medicina,astronomija,istorija i geografija.Statusni simbol bogatog čovjeka bila je dobro opremljena biblioteka.
Moć i bogatstvo islamska Španije bilo je na vrhuncu u 10.vijeku.Zatim je centralna država počela polako da propada zbog unutrašnjih razmirica.Kršćanski rekonkvistadori izvojevali su veliku pobjedu padom Toleda 1085.godine.U borbi koja je trajala više vijekova okončana je prevlast islama na poluostrvu.Borba je bila usmjerena i protiv islamske kulture.U godini 1499.bitka je dostigla tragični vrhunac kada je kardinal Francisko Ibanez naredio da se spali 80.000 arapskih knjiga i zabranio upotrebu arapskog jezika kao „jezika heretika i rase dostojne prezira“Da bi se ogradili od islama i Arapa,kršćanski vladari propagirali su militantni katolicizam.Stanovnici Iberijskog poluostrva naučili su da se osjećaju isključivo kao kršćani.Islamsko muslimansko naslijeđe bilo je potpuno potisnuto.
Dva vijeka na Siciliji
Posebno je historijski zanimljiva epizoda arapske okupacije Sicilije.Islamska vladavina na ovom ostrvu trajala je dvjesta godina,počevši od 827.Glavni grad Palermo je sve do smrti Fridriha Drugog 1250.godine bio čuvar arapske umjetnosti i kulture.
Na kraju je i ovdje pobjedila antiislamska ideologija kao posljedica križarskih ratova.Kler na dvoru Fridriha II je u arapskim naučnicima vidio pretnju sopstvenoj moći.Tajno su prepisivali stručnu literaturu sa Bliskog istoka,riječ po riječ su kopirali cijele rolne od više stotina strana i prevodili na latinski.Ovi tekstovi su kasnije,bez navođenja izvora,predstavljali osnovu za matematička i astronomska računanja naučnika,poput Kopernika,Leonarda da Vinčija.Zato ne čudi što je kler poslije smrti cara Fridriha II sa ostrva protjerao arapske naučnike.
Neprijateljstvo prema islamu iz vremena križarskih ratova nije imalo samo religiozne i ideološke osnove.Papstvo je imalo na umu,između ostalog,da kršćanske zemlje u Evropi međusobno ne ratuju,već svoju energiju treba da usmjere protiv nevjernika izvan Evrope i heretika i drugih pobunjenika unutar carstva.Jer su ovi ratovi vojno,politički i ekonomski manje-više bili besmisleni ali su uspjeli da zapadnoj Evropi daju novi identitet-kršćanski,koji se djelomično oslanjao i na razliku i odvajanje od islama.U tom periodu,između 12. I 14.vijeka,nastala je slika o islamu koja i danas preovladava:da su (svi) muslimani nasilni,iracionalni i da se preobraćuju pomoću mača.Ovo uvjerenje je pojačano sukobima sa Otomanskim imperijom koje je osvajanjem Konstantinopolja 1453.godine zadala smrtni udarac istočnom carstvu.Došlo je do islamizacije jugoistočne Evrope i Balkana,a vojnici Osmanlija su dva puta,1529. I 1683.godine opsjedali Beč,glavni grad svetog Rimskog carstva.Ova opsjedanja Beča ostavila su Evropi u amanet kiflu koja je smišljena u obliku polumjeseca i kafu,kao piće muslimana,koja se danas širom svijeta služi u kafićima.
Izvor:Ilustrovana politika