Uskoro izlazi iz štampa LEKSIKON ZNAMENITIH BOŠNJAKA autora dr. Nazifa Veledara u izdanju Bošnjačke zajednice kulture „Preporod“ Sarajevo. To je enciklopedija Bošnjaka, preko 1300 znamenitih Bošnjaka kao posebnih bibliotečkih jedinica, poredanih leksikografski.
Znameniti Bošnjaci iz Sandžaka u Leksikonu znamenitih Bošnjaka, kao posebne bibliotečke jedinice:
Književnik (17 romana, pripovijetke, poezija, drame, komedije, putopisi, literarni eseji, historijski i politički spisi, članci, reagiranja i prepiske), političar, antifašist, borac za nacionalnu emacipaciju Bošnjaka Muhamed Abdagić (Sjenica, 1916-Novi Pazar, 1991);
Pjesnik, poliglot, pisac hronograma Arši Čaki Muhamed;
Historičar (jedan od prvih Bošnjaka koji su pisali o pokolju Bošnjaka u Šahovićima, današnje Toomaševo, kod Bijelog Polja u Sandžaku 1924.), istraživač, naučnik, publicist, ekonomist Hakija Avdić (Mojstir kog Bijelog Polja, 1936-Stockholm, 1998);
Književnik, pjesnik i prozni pisac (poezija, romani, pripovijetke, romansirane biografije, monografije, zapisi iz bošnjačkog epskog i lirskog stvaralaštva, zbirke narodnih umotvorina,
legendi i poslovica; knjige eseja i preko 50 studija iz oblasti bošnjačke književno-historijske prošlosti), etnograf, historiograf, antropogeograf, publicist, naučnik Zaim Azemović (Bukovica kod Rožaja,1935-Podgorica, 2015);
Vezir, veliki admiral (kapudan-paša), bosanski namjesnik, namjesnik Dijarbekira i Misira, beglerbeg Bagdada, sandžak-beg, graditelj, vakif, dobrotvor, državnik Husein-paša Bajramagić Boljanić;
Bosanski namjesnik s titulom bega, sandžak-beg, graditelj, dobrotvor Sinan-paša Bajramagić Boljanić;
Gradonačelnik Pljevalja (Taslidže), imenovan pašom 1898, incijator i predsjedavajući Sjeničke konferencije (1917) povodom rješavanja statusa Sandžaka Mehmed-paša Bajrović (Kruševo kod Taslidže, 1845-Sarajevo, 1926);
Univerzitetski profesor, sociolog, doktor nauka Ibrahim Bakić;
Književnik (romani, pripovijetke, poezija) Murat Baltić;
Historičar Safet Bandžović;
Pripovjedač (tri knjige priča i novela), pjesnik (jedanaest knjiga poezije), romansijer (deset romana), sakupljač usmenog stvaralaštva sandžačkih Bošnjaka, jedan od najvećih bošnjačkih književnika, autor je kapitalnog djela (petoknjižje Zamjene) cjelokupne bošnjačke književnosti i književnosti balkanskih prostora Husein Bašić (Plav, 1938-2007);
Književnica, koautorica Sandžačkog rječnika Begović-Ličina Šefka;
Akademski slikar Seida Belegović;
Bošnjački pisac alhamijado književnosti, jedan od nosilaca kulturnog preporoda Bošnjaka u Sandžaku Ibrahim Biočak Pačariz (Bioča, Donji Bihor, 1852-Jasen kod Bijelog Polja, 1922);
Književnik Šefkija Borančić;
Književnik Zehnija Bulić;
Pjesnik, prozaist, dramski pisac Saladin Burdžović;
Sekretar Oblasnog komiteta KPJ za Sandžak, sekretar Univerzitetskog komiteta KPJ u Beogradu, politički rukovodilac Treće proleterske sandžačke brigade, pisac, pjesnik, pripovjedač, političar, pravnik, antifašista Rifat Burdžović Tršo;
Historičar, istraživač Harun Crnovršanin;
Akademik, univerzitetski mprofesor, doktor nauka, historičar Smail Čekić;
Univerzitetski profesor, doktor nauka Šefkija Čekić;
Vezir, zamjenik velikog vezira, namjesnik Budima, namjesnik u Bosni Smail-paša Čengić;
Univerzitetski profesor emeritus, doktor nauka, ekspert za geologiju, rudarstvo i energetiku Safet Čičić;
Akademski slikar Hilmija Ćatović;
Književnik, historičar i publicist Faruk Dizdarević;
Pjesnik Ilijas Dobardžić;
Političar, predsjednik političke stranke Džemijet i njen poslanik u parlamentu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca Ferhad-beg Draga Pepić (Draga kod Tutina, 1873-Đakovica, 1944);
Rektor Internacionalnog univerziteta u Novom Pazaru, predsjednik Mešehata Islamske zajednice u Srbiji, doktor nauka, islamolog Mevlud Dudić;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, iranist Bećir Džaka;
Akademik, univerzitetski profesor, doktor nauka, pisac, pjesnik, naučnik, lingvist, antropolog, etnolog, istraživač, teoretičar savremene i tradicionalne bošnjačke književnosti i jedan od najznačajnijih onomastičara i dijalektologa Balkana Alija Džogović (Lahol kod Bijelog Polja, 1929-Peć, 2014);
Akademski slikar i historičar umjetnosti Medžid Meče Fakić;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, književnik Jahja Fehratović;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, poljoprivredni stručnjak Džemail Ferhatović;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, svjetski priznati ekspert ustavnog prava, dekan Pravnog fakulteta u Novom Pazaru, naučnik, jedan od utemeljitelja Internacionalnog univerziteta u Novom Pazaru Abedin Ferović (Kosovska Mitrovica, 1934-Priština, 2010);
Pjesnik Maruf Fetahović;
Akademik, univerzitetski profesor, doktor nauka, naučnik, ratni član Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine, političar Ejup Ganić;
Književnik, prevodilac Mevluda s turskog na bosanski jezik (1879) na traženje bošnjačkih prvaka iz Kolašina, kajmekam, simbol duhovne kulture i identiteta Bošnjaka hafiz Salih Gašević (Nikšić, 1850-Bijelo Polje, 1898);
Pjesnik, prevodilac, filolog Sinan Gudžević;
Šejh nakšibendijskog i bektašijskog reda (tarikata), pjesnik, veliki sufijski mislilac i filozof Ahmed-baba Gurbi (Novi Pazar, 1698-Novi Pazar, 1771). On nostalgično iz tuđine poručuje:
Hodi i počuj, Bosna je moja zemlja,
a Novi Pazar boravište moje.
Junaci graničari su naši ljudi,
na braniku čojstva što stoje.
Svaki od njih za jednog Boga znade,
i služi mu pun ponosa i nade.
Bože, koji si bogat javno i tajno,
štiti narod od žalosti u mojoj domaji.
Književnik Safet Hadrović Vrbički;
Političar, organizator i komandant odbrane Novog Pazara od napada četnika u Drugom svjetskom ratu Aćif Hadžiahmetović;
Pjesnik i prevodilac Ibrahim Hadžić;
Pisac i šerijatski sudija Kasim Hadžić;
Bošnjački i internacionalni umjetnik Jusuf Hadžifejzović;
Naučnik u oblasti nuklearne fizike i hemije, doktor nauka Munevera Hadžišehović;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, turkolog Nimetulah Hafiz;
Historičar Raif Hajdarpašić;
Pripovjedač, pjesnik, dramski pisac Enes Halilović;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, dekan, rektor, filozof, političar, naučnik Enver Halilović;
General Armije Republike Bosne i Hercegovine, prvi načelnik Generalštaba Armije Republike Bosne i Hercegovine, predsjednik Bosanskohercegovačke patriotske stranke (BPS) Sefer Halilović;
Biznismen, pronalazač Jusuf Hamzagić Erden;
Književnica mr. Hankuša Hanka Hamzagić;
Književnica dr. Jasmina Hanjalić-Hodžić;
Branilac pribojsko-pljevaljskog kraja u Drugom svjetskom ratu, dipl. pravnik, poliglot (njemački, španski i talijanski jezik) Ćamil Hasanagić (Priboj, 1917-partizani su ga odveli 1945. i od tada mu se gubi svaki trag). Volio je Ćamil svoj Priboj i pjesme o svom rodnom gradu:
U Priboju pokraj bistra Lima
šetala se lijepa Fatima;
šetajući đule mirisala,
od mirisa kraj Lima zaspala.
Lijepo je Hasanagić-polje,
još je ljepša đuzel Fata mlada,
krzli fesić, a bejaz košulja,
fermen mavi, dimije kahvaji,
na nogama sedefli nanule,
po nanulam’ dimije panule.
Gondže Fatu sa đulama budi:
„Ustaj, Fato, karat će te majka,
sanesi joj kahvu sa čardaka.“
Teolog i pisac hadži Ismail Haverić;
Bošnjački i internacionalni akademski slikar, prefinjeni slobodni intelektualac Džeko Hodžić;
Akademski slikar i karikaturist Sabahudin Hodžić;
Pisac i prevodilac Vehbija Hodžić;
Književnik (pjesnik, pripovjedač i romasijer), putopisac, slikar Zuvdija Hodžić;
Veliki vezir, valija u Bosni i Solunu Ahmed-paša Huršid;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, književnik, književni kritičar, prevodilac Muris Idrizović;
Književnik (romansijer, pjesnik i esejist)Nusret Idrizović;
Univerzotetski profesor, doktor nauka, ekspert za pedagogiju Sait Kačapor;
Mufesir, fakir, filolog, matematičar, muzikolog, kaligraf, pjesnik, poliglot, derviš i kadija Hatem Ahmed Kadić Bjelopoljak (Akovali);
Pjesnik, pisac i diplomat Šehdi Osman Kadić Bjelopoljak (Akovali);
Prva poznata historijska ličnost iz Sandžaka Kadija Gluhavički;
Književnik, publicist Aziz Kadribegović;
Pjesnik, predsjednik pisaca Sandžaka, urednik, novinar Fehim Kajević;
Akademski slikar Smail Karailo;
Veliki vojni strateg, vojskovođa (završio 1854. Vojnu akademiju u Istanbulu), učesnik brojnih bitaka, bez poraza, u Siriji, Iraku, Jemenu, Arabiji, Sudanu … Džafer-paša Koljenović, iz Gusinja, koje je bilo u sastavu Bosanskog ejaleta sve do 1868. Volio je zapjevati:
Rasti, bore, moj zeleni bore,
da se penjem tebi u vrhove,
da pogledam po Bosni gradove.
Humo moja, ta ljepota tvoja,
ljepota ti carev grad valjaše,
a visina Plava i Gusinja,
a širina gusinjske čaršije.
Univerzitetski profesor, doktor nauka, filozof, pisac, enciklopedist, polemičar, kritički intelektualac Šefket Krcić;
Književnik Ruždija Krupa;
Kniževnik (poezija, proza, eseji, književna, pozorišna i filmska kritika; putopisi) Asmir Kujović;
Doajen bošnjačkog novinarstva, reformator, prosvjetitelj, prevodilac, publicist, borac za uvođenje bosanskog jezika u škole i savremenog obrazovanja, prva lastavica koja je navijestila društveni preporod Bosne i Hercegovine, direktor Vilajetske štamparije u Sarajevu 1869, urednik lista Bosna (Sarajevo) od 1868. i iste godine pokretač u Sarajevu lista Sarajevski cvjetnik koji je bio prvi privatni bošnjački list, čiji je novinar i urednik bio Mehmed Šakir Kurtćehajić (Bijelo Polje u Sandžaku, 1844 – Beč, 1872);
Pjesnik, poliglot, prevodilac Refik Ličina;
Univerzitetski profesor, doktor pravnih nauka, jedan od glavnih incijatora izgradnje džamije u Zagrebu, mislilac, izuzetan propovjednik (vaiz), predavač i izvrstan znalac različitih područja islamskih znanosti Sulejman Mašović (Nova Varoš, 1918-Zagreb, 1998);
Najveći i najpoznatiji bošnjački epski pjesnik svih vremena i jedan od najpoznatijih epskih pjesnika u svijetu, autor bošnjačkog nacionalnog epa Ženidba Slailagić Mehe (12.311 stihova), „balkanski Homer“ (otkrio ga je i pokazao svjetskoj kulturnoj pozornosti američki profesor s Harvarda Milman Parry 1902-1935) iz sela Obrov kod Bijelog Polja u Sandžaku, koji je poslužio profesorima sa Univerziteta Harvard Milmanu Parryu i Albertu B. Lordu kao istinski dokaz u rješavanju tzv. homerovskog pitanja, Avdo Međedović;
Književnik, glumac Junuz Međedović;
Koordinator i vođa sandžačkih Bošnjaka, borac za slobodni Sandžak i borac protiv terora nad bošnjačkim narodom prije, u toku i nakon Prvog svjetskog rata, gazija Jusuf Mehonjić (Grnčarevo, oko 1870-Skadar, 1926);
Doktor nauka, historičar, autor preko deset veoma važnih djela iz oblasti historiografije Sandžaka, nosilac „Partizanske spomenice 1941“, neumorni borac (iz Gusinja) za prava bošnjačkog naroda Mustafa Memić;
Doktor islamskih nauka, imam najstarije bošnjačke džamije u New Yorku (Ali-pašine džamije) Bajram Mulić;
Kompozitor (komponirao je vokalnu, kamernu, scensku, filmsku, simfonijsku i dječju muziku), autor velikog broja horskih kompozicija Redžo Mulić;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, filozof, jedan od najvećih bošnjačkih i balkanskih mislilaca XX stoljeća Rasim Muminović;
Akademik, univerzitetski profesor bosanskog jezika na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, doktor nauka (bavi se savremenim jezikom, potpisnica je „Deklaracije o bosanskome jeziku“), lingvist, kapacitet iz Berana Hasnija Muratagić-Tuna;
Univerzitetski profesor , doktor nauka, teoretičar umjetnosti, dekan Sadudin Musabegović;
Književnik Kemal Musić;
Književnik, antifašist Muhamed Mule Musić;
Akademski slikar Mirsad Mustajbašić;
Doktor nauka, najveći bošnjački historičar s područja Sandžaka, autor velikog broja naučnih i stručnih knjiga i radova, pokretač publikacije Novopazarski zbornik (1977), književnik, osnivač muzeja u Novom Pazaru, potomak čuvenih Mušovića iz Nikšića (Onogošta), rođen u Suhodolu kod Tutina Ejup Mušović. Mnoge bošnjačke epske pjesme govore o junaštvu kapetana iz porodice Mušović: Znaš Bošnjaka bega Huseina,
Huseina-bega Mušovića
Koji konja pred družinom jaše
Pa se šeće Javorkom planinom,
Niko njemu na mejdan ne smije.
Akademski slikar, jedan od najboljih slikara rođenih u današnjoj Crnoj Gori Hazbo Nuhanović;
Književnik Redžep Nurović;
Pjesnik i naučni radnik Sait Orahovac;
Pjesnik Fadil Osmanović;
Branitelj Limske doline u Drugom svjetskom ratu Sulejman-hodža Pačariz;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, književnica, dobitnica nagrade „Pero Ćamila Sijarića“ za sveukupan književno-publicistički , esejistički, naučno-pedagoški, i rad na afirmaciji bosanskog jezika i kulture u Sandžaku Fatima Pelesić-Muminović;
Univerzitetski profesor, doktor nauka historičar, osmanista Enes Pelidija;
Dramski pisac Safet Plakalo;
Glumac, režiser i književnik Iso Porović;
Akademski slikar Izudin Porović;
Akademski slikar Mensur Porović;
Pjesnik i epigraf Sulejman Hamza Puzić;
Novinar, urednik, publicist, graditelj, političar, predsjednik Saveza za bolju budućnost Bosne i Hercegovine (SBBBiH) Fahrudin Radončić;
Književnica Ramiza Radončić-Hot;
Novinar, publicist i scenarist Šemsudin Šeki Radončić;
Književni kritičar Rizo Ramić;
Prosvjetitelj, poliglot, sandžačko-bihorski gazija Osman Rastoder;
Akademik, univerzitetski profesor, doktor nauka, historičar Šerbo Rastoder;
Književnik Ismet Rebronja;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, književnik, romansijer, jedan od najvećih pisaca bošnjačke književnosti i jedan od najplodnijih pisaca Bosne i Hercegovine, autor tridesetak knjiga, nagrađen prestižnom književnom nagradom od Commonwealth of Australia, ljekar dr. Bajram Redžepagić (Plav).
U jednoj narodnoj pjesmi iz Sandžaka nalazimo stihove:
Na granice grade pandurice,
Te stavljaju ljute Osmanlije
I Bošnjake ljute oklopnike,
A iz Plava, grada bijeloga,
Bošnjačka ih majka podnivila.
Univerzitetski profesor, doktor nauka, ekonomist, naučni radnik, pisac Bejto Redžepagić;
Univerzitetski profesor, akademski slikar, osnivač Likovne kolonije „Sandžak“, incijator, osnivač i predsjednik Sandžačkog udruženja likovnih umjetnika (SALU) Džengis Redžepagić iz Novog Pazara koji je dobio status šehera 1468/69, a koga krase: Altun-alem džamija, Amir-agin han, Isa-begov hamam, Gradska tvrđava sa kulom Motriljom, Čavića kuća, kombinacija neorenesansnih i neobaroknih oblika, koju podiže Šahsuvar-beg Čavić; Turbe šejha Ahmeda Gurbi-babe na Gazilaru, Petrova crkva, Manastir Sopoćani, Đurđevi stupovi …;
Akademik, univerzitetski profesor, doktor nauka, naučnik, pjesnik, kulturni historičar Jašar Redžepagić;
Borac protiv nedemokratskog režima Feriz Salković;
Akademski slikar iz Pljevalja (Taslidže) koji je nosio Orijent u krvi, gledajući ga s levhi, istočnih ćilima i serdžada, Behaudin Selmanović;
Vrhovni komandant bosanske vojske i komandant jedne armije pri ulasku austrougarske vojske u BiH 1878. Smail-beg Haki Selmanović Taslidžak (Pljevljak);
Muselim Travnika, zamjenik bosanskog veztira u Travniku, sandžak-beg Hercegovačkog sandžaka, kliški sandžak-beg Mehmed-paša Selmanović;
Novopazarski divanski pjesnik, autor djela iz logike, poliglot (arapski, turski i perzijski jezik), prevodilac Muhamed Emin Serdarević;
Akademik, književnik (pripjevjedač, romansijer, pjesnik, putopisac, kritičar …), njegov jezik prepun je originalnog sandžačkog mentaliteta koji bosanskome jeziku daje širinu i dubinu i koji ga čini prošaranim turcizmima, arabizmima i iranizmima, pravnik Ćamil Sijarić;
Književnik i historičar Mirsad Sijarić;
Književnik Ragip Sijarić;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, entomolog, taksonom, lepidopterolog i ekolog Rizo Sijarić;
Književnik, prozni pisac, romansijer, književni kritičar Safet Sijarić;
Akademik, univerzitetski profesor, doktor nauka, akademski slikar i grafičar, jedan od nejreprezentativnijih autora ovdašnje grafičke škole Mehmed Slezović (Novi Pazar, 1960);
Književnik Faiz Softić;
Književnik, antifašista Sulejmanović (Sulejmani) Hivzija;
Veliki vezir – sadri-azam, paša sa pet tugova, vezir i namjesnik u Bagdadu Sulejman-paša Bošnjak;
Univerzitetski profesor germanist, doktor nauka, književnik, prevodilac Bisera Suljić-Boškailo;
Književnica mr. Misera Suljić-Sijarić;
Glasoviti sandžački gazija, kajmekam Sarajeva, kajmekam Gusinjske kaze koji je završio Vojnu akademiju u Istanbulu Ali-paša Šabanagić Gusinjski;
Alhamijado književnik, prosvjetitelj koji je dao enorman doprinos očuvanju bosanske jezičke osobenosti i neposredno se angažirao za progresivno rješavanje jezičkih, nacionalnih i općedruštvenih problema Bošnjaka, Šerif Šačić (općina Sjenica);
Pisac Ferid Ferko Šantić;
Prvi potpredsjednik ZAVNOS-a (Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Sandžaka), vrhovni šerijatski sudija, zamjenik reisul-uleme Murad Šećeragić (Prijepolje);
Komandant jedne armije Bosanske vojske 1878., muftija pljevaljski Mehmed Nurudin Vehbi Šemsikadić;
Univerzitetski profesor emeritus, historičar, turkolog, književnik, doktor historijskih nauka Redžep Škrijelj;
Alhamijado pjesnik, prevodilac, kaligraf, poliglot (arapski, turski i perzijski jezik), profesor arapskog jezika, graditelj čuvene Šuševića kuće u Novom Pazaru, odličan poznavalac orijentalne filologije Nazif Šušević;
Alhamijado književnik Sulejman Tabaković;
Filmski režiser i pisac (iz Priboja), autor pet knjiga proze i poezije Sejfudin Tanović;
Jedan od najbogatijih ljudi u Turskoj i u svijetu i jedan od najvećih neimara moderne Turske Tara, Šarik;
Književnik, piše poeziju, prozu i dramske tekstove, Sead Trhulj;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, akademski slikar Nuradin Dino Trtovac;
Književnik, romansijer i pjesnik (iz Krnje Jele na Pešteri), autor dvadesetak knjiga, autor rječnika karakteristične bošnjačke leksike iz Sandžaka koja upotpunjuje bosanski jezik, Omer Turković. Možda ovi stihovi dočaravaju njegova osjećanja:
Oj djevojko fistan ti se b'jeli!
Da Bog da te na Pešter odveli?
Tu nam rodi gaziju Bošnjaka,
samo s perom, umjesto pušaka.
Pjesnik, mulazim (pripravnik) kod šejhul-islama, jedan od najboljih i najplodnijih bošnjačkih divanskih pjesnika Ahmed Vali Novopazarac;
Bankar, predavač na Američkom institutu za bankarstvo u Chicagu, urednik programa Glas Bošnjaka na radiostanici WOPA, u Chicagu, publicist Besim Velić;
Univerzitetski profesor, doktor nauka, turkolog dr. Tadžida Zubčević-Hafiz;
Muftija, islamolog Muamer Zukorlić;
Branilac Sjenice i Pešterske visoravni u Drugom svjetskom ratu Hasan-aga Zvizdić. O ovom junaku je ispjevana pjesma, kojom mu njegov narod iskazuje zahvalnost.
Stari Hasan klonuo od bola,
gleda kule lijepoga Stambola.
Suza peče staroga junaka,
poželio rođenog Sandžaka.
Nije Hasan izgubio nadu,
da se otme anadolskom jadu.
Doć će Aga voljenom Pazaru
makar odmah leg'o u mezaru.
Eh, kad bih ti, moj Sandžaku, ja mogao doći,
i sjeničkim poljima samo jednom proći.
Ne bih nikad poželio anadolskog blaga
branio bi opet Sandžak Zvizdić Hasan-aga.
Dr. Nazif Veledar