Naselje Vitina je udaljeno 7 km od Ljubuškog, smješteno uz cestu Ljubuški – Imotski. Naselje se nalazi u Vitinskom polju, kraj izvora rijeke Vrioštice. Ne postoji puno historijskih podataka o naselju Vitina.
Naselje je, zajedno sa Ljubuškim, predstavljalo važnu stratešku tačku zapadne Hercegovine prema Mlečanima. Prema Kasimu Gujiću, Vitina je bila naseljena i u periodu Rimljana. U blizini naselja je prolazila rimska cesta Solin – Runovići – Vid (Narona).
Vitina je tokom 14. stoljeća pripadala bosanskom kralju Stjepanu Dabiši, a kasnije Hercegu Stjepanu. Pod otomansku vlast Vitina je pala 1465. ili 1466. godine. Prema dokumentima iz 17. stoljeća, koje Mujić navodi, Vitina je pripadala Gabeoskom kadiluku.
Među najznačajnije i najpoznatije porodice Vitine spada porodica Kapetanović. Vjerovatno najznačajniji pripadnik ove porodice jeste Mehmed-beg Kapetanović-Ljubušak (1839 – 1931. godine). Mehmed-beg je bio istaknuti publicista i objavio je nekoliko vrijednih djela. Među muslimanima Bosne i Hercegovine bio je prvi koji se zainteresirao za narodne umotvorine. Za vrijeme turske i austrougarske uprave zauzimao je visoke položaje u državnoj upravi. Za vrijeme austrougarske uprave bio je i gradonačelnik Sarajeva.
Članovi porodice Kapetanović su u Vitini sagradili više objekata, od kojih je najznačajniji njihov dvorac-kula. Ali-beg Kapetanović je dao sredstva za obnovu džamije u Vitini.
Džamija Ali-bega Kapetanovića u Vitini je locirana uz cestu, iz smjera Ljubuškog, desetak metara od rijeke Vrioštice. Prema Kasimu Gujiću, džamiju je sagradio Ali-beg Kapetanović, sin posljednjeg ljubuškog kapetana Sulejman-bega. Džamija je sagrađena između 1856. i 1858. godine. Ali-beg Kapetanović je umro 1858. godine i ukopan je u haremu džamije. Prema Gujiću, do 1858. godine u Vitini nije postojala džamija i vitinski muslimani su klanjali pod otvorenim nebom na mjestu zvanom Sofa kod izvora Vrioštice. (K. Gujić, Kalendar HKD „Napredak“ za 1939. godinu, str. 167)
Džamija je građena od tesanog kamena sa visokim stropom,
unutrašnjih dimenzija oko 8×8 metara. U enterijeru se nalazi kameni minber i mahfil u širini cijele džamije na koji se ulazi uz drvene stepenice koje vode sa sofa. Krov joj je izgrađen u imitaciji kupole i pokriven crijepom. Upisana je u gr.ul.br. 655, kat. čest. 1745/1 i zaprema s predvorjem površinu od 614 m2.
Kamena munarica sagrađena je oko pet metara sjeverno od sofa. Do ulaza u nju vodi od zemlje 13 kamenih stepenica. Munarica ima ulaz i pet otvora (prozorčića).
Po materijalima upotrebljenim za izgradnju džamije, prema njenom stilskom izrazu, kao i prema unutrašnjoj dekoraciji, uočava se da je objekat građen u najmanje dvije faze i da je više puta obnavljan.
Muhamed Mujić misli da je džamija sagrađena u prvim godinama osmanske uprave i da je bila pod kupolom. Dalje kaže da se iznad njenih ulaznih vrata nalazila ploča s natpisom u kome je pisalo da je ona 1856. godine obnovljena a ne sagrađena.
Desno od ulaza u dvorište džamije nalaze se dvije prizemne prostorije u kojima je ranije radio mekteb, koji je, svakako, sagradio isti vakif. Zapremao je površinu od 47 m2. U ovim prostorijama u posljednje vrijeme bila privatna poslastičamica. Nije se sačuvala zakladnica ove džamije pa se ne zna šta je vakif zavještao
za njeno izdržavanje.
Ustaše su je srušile 1993. godine.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH proglasila je ovu džamiju nacionalnim spomenikom, a zahvaljujući pomoći Federalnog ministarstva prostornog uređenja i okoliša, Federalnog ministarstva kulture i sporta, kao i pomoći njemačke ambasade, džamija je obnovljena.
Džamija je 10. VII 2010. godine prigodnom svečanošću otvorena.
vrelo: old.kons.gov.ba; knjiga “Muslimanska baština Bošnjaka II” autora Hivzije Hasandedića, IKC Mostar, 1999
Bosnjaci Hercegovine
