Spomen te porodice sačuvao je Kačić u „Pismi od vitezova vrgorskih“,u imenu „turskog“ momčeta Konjodže.O tome ovako saopćuje:
„Tursko momče biše silovito
prid junacim puno ponosito,
imenom se Konjodža zoviše,
u Vrgorcu se često zalićaše.
Ali mu je loša srića bila,
posiče junak od krajine,
na srid Cerna, blizu Ljubuškoga.“(T.Matić:Djela Andrije Kačića Miošića;HAZU 1942.)
Po mjestu gdje se taj tekst nalazi,a i po samom naslovu o „vitezovima vrgorskim“,koji su kao takvi počeli egzistirati samo poslije 1690,kad je Vrgorac došao u mletačke i uskočke ruke,vidi se da se spomenuti Konjodža,odnosno,tačnije,Konjhodža i njegova pogibija ima vezati za vrijeme tzv. Malog rata(1714-1718).odnosno prve decenije 18.stoljeća.
Potomci ili srodnici navedenog Konjhodže su današnji Konjhodžići,čija je baš starina u Ljubuškom.I danas žive u tom mjestu,a odatle su se pojedine porodice i pojedinci u nedavnoj prošlosti raselili u Dubrovnik,Sarajevo,Zagreb i dr.Na prvi pogled se čini da u Kačićevu imenu Konjodža,odnosno Konjhodža,imamo lično a ne porodično(gentilno) ime i,po tome,da je taj Konjhodža,koji je poginuo u ratu 1714-18,rodonačelnik ljubuških Konjhodžića.To se,međutim,ne može tako shvaćati ne samo zbog toga što Kačić za navedenog Konjhodžu izričito zna da je momče,odnosno neoženjeno lice,nego i zato što izraz „ime“,upotrebljen na navedenom mjestu,ima nedvojbeno šire značenje,može da označava i ime i prezime,što se,uostalom, i vidi po primjeru u predzadnjem stihu navedenog odlomka pjesme o Konjhodži.Prema tome,tu se radi o prezimenu,a po tome i porodici,koja je starija od vremena kad se navodi poginuli Konjhodža.
Konjhodžići su i danas najbrojnija muslimanska porodica u Ljubuškom,(pisano 1977) ima ih oko trideset kuća.Stara njihova postojbina je u džematu Gožulj,gdje od davnina pa sve do danas postoje lokaliteti pod imenom Konjhodžića mahala te Konjhodžića bristi,koji najizravnije sjećaju na tu porodicu i govore o njenoj relativno velikoj starosti.Jedan Konjhodžić iz novijeg vremena zabilježen je i kao dobrotvor. To je Zaimaga Konjhodžić,sin Ibrahimagin;god.1342=1923/24 dao je o svome trošku temeljito renovirati i prebojiti džamiju u Gožulju,o čemu kazuje natpis na arapskom iznad ulaza u džamiju.(H.Hasandedić).
Jedna grana Konjhodžića odavno živi u selu Humcu kraj Ljubuškog.Tu su doselili iz samog Ljubuškog početkom ovog vijeka(XXst.) „na svoje“,i tada su bile tu tri njihove kuće(porodice)-(J.Dedijer).
Kazivanje u narodu,koje sam našao u samom Ljubuškom,upućuje da su se Konjhodžići tako prozvali po nekom hodži iz grada Konje(u Anadolu) i da,tako,od njega potiču.Utisak je da se ta tvrdnja zasniva više na efektu sličnosti prezimena i navedenih riječi,negoli na izravnom znanju.Ima,međutim jedan izvor koji sam svojim vremenom i sadržajem u potpunosti negira to kazivanje,i kao tradiciju o porijeklu i kao etimologiju prezimena,i baca sasvim novo svjetlo na porijeklo i starost te porodice.
To su zapisi u dubrovačkom arhivu koje je iznio Ćiro Truhelka,a prema kojim se porodica prezimena baš Konjhodžić,i to njezin član Ivko javlja još krajem 15.stoljeća na dvoru hercegovačkog sandžak-bega Mustafabega Milivojevića(1483-86 i 1489-93) u funkciji njegova poklisara.Taj isti Ivko Konjhodžić javlja se u toj službi i na dvoru Mustafabegova sljednika Sulejmanbega.Dana 26.marta 1493.došao je u Dubrovnik da najavi nastup Sulejmanbegov i predao dubrovačkom knezu sandžak-begove darove.(Ćiro Truhelka).
Ti podaci kazuju da ljubuški Konjhodžići idu u red najstarijih poznatih muslimanskih porodica domaćeg porijekla ne samo u Ljubuškom nego uopće u Bosni i Hercegovini.I još nešto:prezime nije nikako orijentalno i porijeklo mu valja tražiti na drugoj strani.U tome pogledu ponovo podsjećam na Kačićev oblik prezimena Konjodža,koji je,može biti,i to baš bez glasa „h“,i pravilniji,bliži izvornom obliku.
Izvor:Alija Bejtić:Ljubuški i ljubušaci u Kačićevu „Razgovoru ugodnom naroda slovinskoga“;ANUBiH,Sarajevo 1977.godine(Knjiga 19).
Priredio:Kemal Mahić